دلایل نشستن حلقه‌ای در طرح صالحین
پیشینه تاریخی اجرای شجره طیبه صالحین، یا همان تشکیل حلقه‌های تربیتی معرفتی در مسجد، بیش از همه به صدر اسلام در مسجد النبی، مسجد قبا و سایر مساجد مکه و مدینه بر می‌گردد.
چنانچه روش تربیتی و معرفت افزایی در جریان صالحین نیز به تمام و کمال، به مشی عملی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و سیره اولیاء خدا و بزرگان دین بر می‌گردد.
نظام واره شکلی صالحین، نشستن حلقه‌ای افراد را در جلسات به چند دلیل مورد تاکید قرار داده است:
1) اول آنکه در نظام حلقه‌ای برای هیچ کس، صدر و ذیل و بالا و پایین قائل نمی‌شویم و تمامی اعضاء گروه را در مقام تعلیم و تربیت و نیز در مرتبه پرورش و تزکیه، تقریبا هم طراز و هم رتبه یکدیگر فرض می‌کنیم که به این ترتیب، همه اعضای گروه به یک‌اندازه برای آموختن و تعالی و رشد و کمال و معرفت در خود احساس نیاز خواهند کرد.
چنانچه در این باره، در آموزه‌های دینی می‌خوانیم که در صدر اسلام نیز، گاهی وقتی فردی به دنبال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مسجد می‌آمد، قبل از اینکه اصحاب، ایشان را معرفی کنند، خودش از ترتیب نشستن افراد نمی‌توانست حضرت را بشناسد، که این امر، حاکی از نشستن حلقه‌ای افراد در آن جلسات می‌باشد.
2) دوم آنکه در نظام نشستن حلقه‌ای و دایره وار، همه اعضای گروه در مباحث شرکت داده می‌شوند و ترس و واهمه احتمالی افراد خجالتی و کم رو برای سخن گفتن و ابراز عقیده، در فضای صمیمی و بدور از هر گونه تکلف حلقه تربیتی، از بین خواهد رفت و بر این اساس تمامی حاضران فرصت حضور در حلقه را به منظور رشد و ارتقاء دانش و بصیرت خود مغتنم می‌شمارند.
3) و بالاخره سوم آنکه در نظام حلقه‌ای، برای مربی که نقش مبلغ یا همان پیام رسان دینی را ایفا می‌کند، امکان بهره برداری از اثرگذارترین شیوه‌ی تبلیغ و آموزش، یعنی همان تبلیغ چهره به چهره، سینه به سینه یا به تعبیر روایات اسلامی بالمشافهه فراهم می‌گردد.
هدف از شجره طیبه صالحین (طرح صالحین)
تربیت انسان مومن، بصیر، مجاهد، فعال، انقلابی و دارای موضع از اهداف اصلی و اساسی شجره طیبه صالحین است. صالحین در واقع، بمنزله هموار کردن مسیر ظهور امام عصر (عج) ، کادرسازی دوباره برای انقلاب و نیز جریان‌سازی فرهنگی در کشور، با هدف غالب شدن رویکرد فرهنگی در تشکل‌های فرهنگی، دینی است.
شجره طیبه صالحین، به معنای اخص، در صدد راه‌اندازی حلقه‌های تربیتی در مسجد، با هدف ایجاد یا تغییر رفتار در مخاطبان، مبتنی بر مکتب تربیتی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) می‌باشد، اما صالحین به معنای عام، به فعال سازی، رونق و احیای مساجد شیعه در آخر الزمان می‌اندیشد.
تربیت انسان مومن، بصیر، مجاهد، فعال، انقلابی و دارای موضع از اهداف اصلی و اساسی شجره طیبه صالحین است.
صالحین در واقع، بمنزله هموار کردن مسیر ظهور امام عصر (عج) ، کادرسازی دوباره برای انقلاب و نیز جریان‌سازی فرهنگی در کشور، با هدف غالب شدن رویکرد فرهنگی در تشکل‌های فرهنگی، دینی است. از این رو، اجرای صالحین و یاری رساندن به مجریان و طراحان این طرح عظیم و ارزشمند به مثابه همراهی کردن در پایه گذاری سنت حسنه‌ای است درست هم وزن تلاش ارزشمند شهیدان گرانقدر رجایی و باهنر، در زمینه راه‌اندازی امور تربیتی و دبیری پرورشی در نهاد آموزش و پرورش.
اکنون برای اثبات این ادعا که گفته شد تنها با اندکی مجاهدت و سختکوشی با باورمندی و توکل به خدا می‌توان جریان صالحین را در مساجد کشور به جریان فرهنگی غالب تبدیل کرد، به ذکر شاهد مثالی در این خصوص می‌پردازم که موضوع قدری ملموس‌تر شود. همانگونه که طی دو دهه گذشته، تکثیر هیئت‌های مذهبی از نوع خانگی و کوچک، به شکل خودجوش و مردمی، در جای جای این کشور تبدیل به یک جریان فراگیر شد و کار به جایی رسیده که اینک، مروجان و مبلغان کار هیئتی از آن با عنوان "هیئتی شدن" در مقابل "مسجدی شدن" یاد می‌کنند، حال نیز می‌توان با برنامه ریزی مناسب و جلوگیری از انحرافهای احتمالی در مسیر حرکت صالحین، در کمتر از یک دهه، به همین ترتیب، مساجد و هویت بخشی فرهنگی تربیتی به آن را نیز در سرتاسر این مرز و بوم، به جریان غالب فرهنگی کشور تبدیل کرد، البته به شرط آنکه ابتدا برای این کار نیروهای زبده و متخصص لازم را تربیت کنیم و سپس فضای انگیزشی مناسب برای انجام این مهم را در کشور تا حدودی رقم بزنیم.
تغییر رویکرد لازمه طرح صالحین
منشاء پیدایش جریان مسجدی در اهواز، در اولین لایه‌های زیربنایی آن، بیش از همه مبتنی بر همان تغییر رویکرد اساسی و مهم، از نظامی گری در جنگ سخت، به رزمندگی و مجاهدت از نوعی دیگر و متناسب با نیاز جبهه جنگ نرم بوده است.
تغییر رویکرد لازمه اجرای طرح صالحین در مسجد
آنچه برای فعال شدن مساجد در تمام شهرهای کشور و نیز الگو گرفتن از مدل‌های موفق این حرکت، حایز اهمیت اساسی است اعتقاد به ضرورت تغییر رویکرد از تجهیزات محوری و امکانات مداری به تربیت محوری و مربی مداری است.
شجره طیبه صالحین به خودی خود اتفاق بزرگی نیست
صالحین، در وهله‌ی نخست، به خودی خود اتفاق بزرگی نیست بلکه بستر تحقق یک تحول عظیم و ارزشمند در آینده می‌باشد چنانکه در واقع، همراه شدن ده‌ها هزار فعال فرهنگی کشور با این جریان و نیز تلاش برای تربیت نسل جوان و نوجوان در این حرکت بخودی خود تحول بزرگی است که می‌توان از آن بعنوان اصلی‌ترین ماموریت دوره‌ی انتظار، به منظور تعجیل در ظهور امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) نام برد و یاد کرد.
به هر حال در این باره، همانگونه که پیشتر گفتیم، منشاء پیدایش جریان مسجدی در اهواز، در اولین لایه‌های زیربنایی آن، بیش از همه مبتنی بر همان تغییر رویکرد اساسی و مهم، از نظامی گری در جنگ سخت، به رزمندگی و مجاهدت از نوعی دیگر و متناسب با نیاز جبهه جنگ نرم بوده است.
اولین گام ضرورری برای موفقیت طرح شجره طیبه صالحین
که بنابراین، اولین گام ضرورری برای موفقیت صالحین در هر شهر و دیار، حتما باید معطوف به همان هدف مذکور، یعنی تغییر رویکرد غیر تربیتی به تربیت باشد. البته برای کار، متولیان امر، در هر شهر و محله و روستایی که هستند باید اول به ترویج و تبلیغ این اندیشه بپردازند و پس از آن تلاش کنند تا گروههای دغدغه مند و دارای رسالت اساسی، در این جبهه جدید، تکثیر شوند و به لحاظ عددی و کمی افزای یابند. به دیگر سخن آنکه، برای تبدیل پروسه فعال‌سازی مساجد شیعه در سایر شهرهای کشور، به یک جریان فرهنگی غالب، ابتدا باید همکارانی همفکر و رزمندگانی مجاهد و نستوه، مناسب این جبهه تربیت کرد. کسانی که حاضر باشند خود را وقف کار فرهنگی نمایند. طلاب، دانشجویان و روحانیون در واقع وقفی، مهره‌های کلیدی و اثر گذاری که حاضر باشند خود را وقف کار فرهنگی در جبهه مقابله با جنگ نرم دشمن نمایند.
تقویت تشکل‌های همسو با طرح صالحین
در ادامه پس از این مرحله همچنین افراد باید به تقویت تشکل‌های همسو در این خصوص بپردازند، علاوه بر آنکه در این راه برخی فاکتورهای مهم و اساسی همچون: بستر‌سازی مناسب به منظور تبادل تجربیات موفق، احساس مسئولیت و تعهد نسبت به سرنوشت سایر مساجد، اتخاذ نگاه جبهه‌ای به کل جریان کار و نیز تقویت انگیزه‌های مثبت و پر انرژی، از دیگر مولفه‌های اساسی ایت تغییر رویکرد، در جریان احیاء مساجد در آخرالزمان یا همان جریان صالحین در کشور می‌باشد. بر این اساس، کسانی که در این راه مجاهدت می‌کنند باید تلاش نمایند تا با صبر و استقامت کم نظیر خود حتی الامکان در رفع موانع کوشا باشند و در این راه هر مانع و مشکل را به مثابه‌ی یک علامت سئوال بدانند که قطعا راه حل و جوابی خاص دارد و بدون شک، اگر مسیر درست را طی کنند حتما خواهند توانست آن مانع و مشکل را از پیش رو بردارند.
بنابراین، اگر اهوازی‌ها 20 سال پیش حرکتی را شروع کردند که اکنون بطور نسبی موفق بوده است، حال هر چند ما انتظار نداریم که دیگران هم، مسیر 20 ساله آنان را یک شبه طی کنند، اما باید توجه داشت که همواره طی هزار فرسنگ را صعب العبور نیز در وهله نخست، منوط به برداشتن گام اول می‌باشد که ما نیز باید اول همین گام را بر داریم و مهمتر از آن، این که باید سعی کنیم که همین گام اول را نیز درست برداریم، باشد که امیدوار رسیدن به هدف باشیم.
بر این اساس، توصیه و تاکید به اجرای صالحین، در واقع به منزله ترغیب به حرکت و تلاش در این عرصه خطیر و حیاتی و نیز تذکر و یادآوری مداوم نسبت به اهمیت انجام ماموریت بزرگی است که آنک، پرده نشین غیب، یوسف فاطمه (سلام الله علیها) هم، نتیجه و ثمره این کار عظیم را، چشم به راه است و انتظار می‌کشد.